Sinds 2000 wordt elke drie jaar de vaardigheid van 15-jarigen in wiskunde, (begrijpend) lezen en natuurwetenschappen gemeten en internationaal vergeleken. Zo wordt gemonitord in hoeverre leerlingen voorbereid zijn op hun rol in de maatschappij. Onderzoekers vergelijken de Nederlandse leerlingen met leerlingen uit de EU14: België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Ierland, Italië, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Verenigd Koninkrik en Zweden.

De wiskundeprestaties zijn sinds 2006 nog niet eerder zo sterk gedaald. Meisjes zijn sterker achteruitgegaan dan jongens en scoren nu voor het eerst sinds 2012 weer lager dan jongens. Omdat de scores van de EU14-landen ook daalden, scoren Nederlandse leerlingen nog steeds hoger dan hun leeftijdsgenoten in deze landen.

De leesvaardigheidscores dalen opnieuw drastisch: bijna alle EU-landen scoren hoger dan Nederland. De daling in leesvaardigheid heeft zich na PISA-2018 versterkt doorgezet. Nederland daalde harder dan de EU14-landen en scoort opnieuw lager dan deze landen gemiddeld. Meisjes en jongens zijn beide achteruitgegaan, maar meisjes scoren nog steeds hoger dan jongens.

Ook in natuurwetenschappen zijn we flink achteruitgegaan. Meisjes sterker dan jongens, waardoor meisjes niet langer een voorsprong hebben op jongens. Hoewel de score in EU14-landen ook daalde, scoort Nederland nu niet meer hoger dan EU14 gemiddeld.

Uit het Pisa-onderzoek 2023 blijkt verder dat bijna driekwart (74 procent) van de 15-jarigen positief is over de hulp van hun docenten toen zij thuisonderwijs moesten volgen in de coronaperiode. Ruim de helft (54 procent) geeft echter aan dat zij achter raakten met hun schoolwerk. Tijdens de scholensluitingen voelde 30 procent van de 15-jarigen zich eenzaam, dit zijn vaker meisjes (37 procent) dan jongens (23 procent).

Meer opvallende resultaten: een derde van de leerlingen is onvoldoende geletterd in leesvaardigheid. Een kwart van de leerlingen is onvoldoende geletterd in wiskunde en/of in natuurwetenschappen. Het opleidingsniveau van ouders hangt (net als voorheen) sterk samen met de prestaties van hun kinderen. Meisjes zijn nog altijd minder tevreden met hun leven dan jongens. En ruim een derde van de leerlingen voelt soms of vaak druk om online te moeten zijn en berichten te moeten beantwoorden als ze in de les zitten.