Beleid, Bestuur, Management & Pedagogiek in het kindcentrum

In deze uitgave van Kindcentrum BBMP zoomen we in op de personeelskrapte in de sector kinderopvang en de omgang daarmee. Geen klaagnummer, want dat we moeilijk medewerkers kunnen vinden en behouden, dat weten we allemaal wel. Zie het eerder als een feestnummer, met tal van voorbeelden en tips over hoe je wél medewerkers kunt vinden, behouden en stimuleren. Dat laatste, stimuleren, dat moet je als moderne werkgever doen en kunnen.

Dit themanummer van Kindcentrum BBMP gaat over opleidingen, jezelf ontwikkelen en – breder – persoonlijke groei. Immers, een opleiding volgen is niet een statisch iets, je confronteert jezelf ook met nieuwe werelden. Waarin je kunt groeien, en tegelijk jezelf tegenkomt tijdens die groei.

Intensieve samenwerking tussen onderwijs en kinderopvang in integrale kindcentra (ikc’s) brengt flinke administratieve uitdagingen met zich mee. In dit nummer van Kindcentrum BBMP zoomen we in op verschillende aspecten daarvan. We bezoeken SCIO Groep en Un1ek, gefuseerde onderwijs/kinderopvang-organisaties die uitgebreid vertellen over hoe hun bestuurders de organisaties managen. Over structuur, taakverdelingen en de rol van ondersteunende diensten.

We hebben veel handen op elkaar gekregen voor het thema van deze Kindcentrum BBMP, leiderschap in de kinderopvang. Het onderwerp leeft, en terecht. Want de meeste lezers van BBMP geven leiding aan kinderopvangorganisaties, groot of klein, of aan delen van een organisatie.

In de kinderopvang leek de afgelopen maanden een bijna weldadige rust te heersen. Deels door een leegloop bij branchepartijen, die zichzelf opnieuw op de rails moeten zetten. Zichzelf opnieuw uitvinden. Personele wisselingen bieden daartoe altijd kansen. Rust was er ook omdat het kabinet Rutte IV was gevallen en iedereen de uitslag van de Tweede-Kamerverkiezingen moest afwachten. Politiek staat alles in de ijskast.

Alle kinderen moeten gelijke kansen krijgen om hun talenten volledig te kunnen ontwikkelen, al bij aanvang van hun leven. Hun ontwikkeling mag niet negatief worden beïnvloed door achtergrond, opleidingsniveau en financiële situatie van de ouders. Kansengelijkheid is de term die we daarvoor hebben bedacht.

Leren en ontwikkelen in allerlei vormen, dat staat in dit themanummer van Kindcentrum BBMP centraal. Lees het als (jezelf) opleiden in brede zin. Bijvoorbeeld via een officiële AD Pep-opleiding, we spreken met de opleidingscoördinator van Fontys. In de opleiding is de T-shaped professional nu meer geïntegreerd in het curriculum.

In dit nummer van Kindcentrum BBMP veel aandacht voor het binnenklimaat in de kinderopvang. Maar ook voor de laatste stand van zaken in politiek Den Haag, dat worstelt met het thema ‘geld verdienen in de kinderopvang’. Gelukkig zijn er onderzoeksbureaus, waarvan de politiek hoopt dat die een (gouden) ei van Columbus tevoorschijn kunnen toveren.

In dit nummer van kindcentrum BBMP staat op verschillende manieren ‘vertrouwen’ centraal. Vertrouwen in de kinderopvang, het lijkt een vaag begrip. Toch weten we het in deze BBMP heel concreet te maken, door het begrip vanuit verschillende invalshoeken voor kinderopvangprofessionals te belichten.

2023 is een historisch jaar voor magazine BBMP. Ons tijdschrift bestaat 15 jaar. Allereerst maakt ons dat natuurlijk dankbaar, voor het vertrouwen dat we al die jaren van de top en het middenkader van (grote en kleine) kinderopvangorganisaties hebben gekregen. Als echt werkveldblad hebben we talloze bijdragen van enthousiaste (en vaak kritische) betrokkenen uit de kinderopvang mogen publiceren. Die stuk voor stuk hebben bijgedragen aan de verdere volwassenwording en professionalisering van de kinderdagopvang, de buitenschoolse opvang en het peuterspeelzaalwerk.

In dit nummer van Kindcentrum BBMP een keur aan artikelen over ict in de kinderopvang. Leveranciers vertellen over hun aanbod aan de kinderopvang, al dan niet samen met hun afnemers. Innige samenwerking tussen kinderopvangorganisatie en leverancier blijkt altijd een vereiste.

Soms word je bij het maken van een thema­ nummer ingehaald door actuele ontwikke­ lingen. Zoals bij het thema ‘Werken met teams’ in deze Kindcentrum BBMP. Het is een prachtig nummer, met onderwerpen als: hoe creëer je goed functionerende teams, hoe zorg je voor psychologische vei­ ligheid voor je medewerkers, hoe ga je om met ziekteverzuim, hoe verweer je je tegen een roddelcultuur? Zeer lezenswaardig.

Een leven lang leren, STAP-budgetten, interne cursussen. En interne externe cursussen of juist externe interne cursussen. De mogelijkheden om je te scholen in de kinderopvang zijn anno 2022 overweldigend. We blijken echt gepassioneerde (bij)scholers.

In dit themanummer van Kindcentrum BBMP verdiepen we ons in de voorschoolse educatie. Wat is de stand van zaken en hoe ziet de toekomst van de VE eruit? Beter nog: in welke richting willen we onze voorschoolse educatie ontwikkelen?

Samen met het Waarborgfonds en Kenniscentrum Kinderopvang hebben we van deze Kindcentrum BBMP een fraai themanummer gemaakt, waarin de bedrijfsvoering van kinderopvangorganisaties centraal staat. Met boeiende artikelen, zowel voor grote kinderopvangorganisaties als voor kleinschalige ondernemingen.

Een uiterst apart regeerakkoord hebben de onderhandelaars van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie afgeleverd. Je begint je bijna af te vragen wie nu wie heeft gepiepeld. Ik denk dat D66 de andere partijen volledig in de nekklem heeft gezet, zonder dat die het zelf nog goed beseffen.

Recent wetenschappelijk onderzoek naar de Nederlandse en buitenlandse kinderopvang heeft ons meer geleerd over de pedagogische kwaliteit van de kinderopvang, de effecten van kinderopvang op de ontwikkeling van kinderen en de professionalisering van de sector.

Het personeelstekort in de kinderopvang blijft voorlopig groot. Zeker met de mogelijke aantocht van gratis kinderopvang is het te kleine aantal medewerkers een toenemend probleem. Ziekteverzuim onder personeel maakt het er voor veel kinderopvangorganisaties niet makkelijker op. Om de tekorten zoveel mogelijk tegen te gaan, kunnen leidinggevenden maatregelen nemen om het aantal ziekmeldingen te verminderen.

Het nieuwe kabinet Schoof maakt kinderopvang in 2027 bijna gratis, voor werkende ouders dan. De onlangs opgerichte Kinderopvangraad pleit er in een eerste advies voor om álle ouders en álle kinderen recht te geven op kinderopvang. Dat kost niet veel en lost wel veel op, stelt voorzitter van de Kinderopvangraad Peter van Lieshout. De raad heeft het advies op 23 september 2024 aangeboden aan het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW).

Het gaat goed met de meeste kinderen, maar opgroeien en ontwikkelen doe je met vallen en opstaan – en daar leer je ook van. Natuurlijk maken we ons wel zorgen over sommige kinderen.

Veel kritiek vanuit het onderwijs op de plannen die het kabinet Schoof op prinsjesdag 2024 in de miljoenennota heeft gepresenteerd. Zien de sectororganisaties in het onderwijs her en der ook wat positieve punten in de onderwijsbegroting, de vakbond AOb reageert boos: het gaat om harde bezuinigingen en vage ambities, zonder financiële onderbouwingen. Want bovenop de al bekende jaarlijkse bezuiniging van een miljard euro op het hoger onderwijs moeten ook primair, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs de komende jaren samen honderden miljoenen inleveren.

Profiteer nu van: 
EARLY BIRD-korting: snelle beslissers ontvangen 30 euro korting op de deelnamekosten

Het Nederlandse onderwijs doet het goed, volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), ook in vergelijking met andere OESO-landen. Dat blijkt uit de jaarlijkse ‘Education at a Glance’ van de OESO. Zo laat het onderzoek zien dat het funderend onderwijs in Nederland goed toegankelijk is. Wel is bij ons het lerarentekort ongelijk verdeeld over regio’s, wijken en over soorten scholen. Ook gaan kinderen van ouders met lage inkomens wel erg weinig naar kinderopvang en voorschoolse educatie.

Uit een enquête onder 1018 basisscholen die deelnemen aan het ZonSlim-programma van het Nationaal Huidfonds blijkt dat 73 procent van de schoolpleinen onvoldoende schaduw biedt. Volgens het Nationaal Huidfonds onderstreept dit de noodzaak voor verdere maatregelen ter bescherming van kinderen tegen schadelijke uv-straling, om zo de kans op zonschade op latere leeftijd te verkleinen.

Zeven sectororganisaties in de kinderopvang roepen het kabinet Schoof op om kinderopvangbeleid in nauwe samenwerking met de sector zelf vorm te geven, waarbij vooral rekening moet worden gehouden met uitvoerbaarheid en de betaalbaarheid voor ouders. De Nederlandse kinderopvang verzoekt het kabinet dringend de maximum uurprijs in 2026 wél te indexeren. Daarnaast is een goede fasering en monitoring van de impact van de stelselherziening essentieel.

De vroegschoolse educatie is over het algemeen op veel scholen in orde. Maar er is verbetering mogelijk. Dit concludeert de Inspectie van het Onderwijs in het rapport Kwaliteit van de vroegschoolse educatie. Volgens de inspectie scoort de meerderheid van de onderzochte scholen voldoende binnen de kwaliteitsgebieden aanbod, zicht op ontwikkeling en begeleiding en pedagogisch-didactisch handelen.

Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) monitort elk kwartaal de ontwikkelingen in de kinderopvangsector en arbeidsparticipatie van ouders. De rapportage over het eerste kwartaal van 2024 is onlangs gepubliceerd. In deze kwartaalrapportage zijn voor het eerst de tarieven op basis van de maandelijkse gegevens van kinderopvangorganisaties en gastouderbureaus aan dienst toeslagen vermeld.

Bureau WeesVaardig heeft een ‘learning community’ voor gastouders ontwikkeld, in samenwerking met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). De community voor gastouders is bedoeld om onderling contact en kennisdeling tussen gastouders te bevorderen.

Op 25 juli 2024 laat het nieuwe kabinet Schoof weten dat het heeft besloten om de maximum uurprijzen voor de kinderopvangtoeslag eenmalig niet te indexeren in 2026. Dit besluit volgt uit een afspraak uit het hoofdlijnenakkoord tussen VVD, PVV, NSC en BBB. Met deze maatregel wordt naar verwachting jaarlijks 254 miljoen euro bespaard.

Het Expertisecentrum Pedagogische Kwaliteit Kinderopvang organiseert op 26 september 2024 het congres Wetenschap ontmoet praktijk, een event voor pedagogisch coaches, bestuurders en beleidsmedewerkers. Acht wetenschappers, waaronder hoogleraar Ruben Fukkink, zullen spreken over kinderopvang in relatie tot onderwijs, Helma Koomen spreekt over het belang van de relatie tussen kind en professional.

Sinds eind juni 2024 is de dienst toeslagen gestart met een nieuwe pilot. Ongeveer 4500 ouders krijgen een brief van de dienst, omdat deze heeft geconstateerd dat er een verschil is tussen het aantal uren kinderopvang dat deze ouders afnemen volgens hun kinderopvangorganisatie en het aantal uren dat bij de dienst toeslagen bekend is. In de brief vraagt ‘toeslagen’ nogmaals aan deze ouders om de uren zelf aan te passen. Als ze dit niet doen, dan past de dienst het aantal opvanguren zelf aan.

Op 2 september om 9.00 uur gaat het nieuwe aanvraagtijdvak voor de SLIM-subsidie open. Het doel van de SLIM-regeling is om een 'Leven lang leren' te stimuleren. Dit past bij de huidige tijd, omdat mensen steeds langer moeten doorwerken door de verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd en banen die snel veranderen door technologische ontwikkelingen. SLIM staat voor ‘stimuleringsregeling leren en ontwikkelen in mkb-ondernemingen’.

Goede kwaliteit van de gegevenslevering door kinderopvangorganisaties helpt bij het verminderen van terugvorderingen van kinderopvangtoeslag bij ouders. Het gebruik van kindplanningssoftware door kinderopvangorganisaties en gastouderbureaus kan hieraan bijdragen. In opdracht van de dienst toeslagen, het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de kinderopvangsector is Waarborgfonds & Kenniscentrum Kinderopvang hiernaar een onderzoek gestart.

Als ondernemer sta je elk jaar opnieuw voor de vraag ‘Hoe bepaal ik de uurprijs die bij mijn organisatie past? Waar moet ik rekening mee houden en welke afwegingen maak ik daarbij?’ Dit najaar organiseert Waarborgfonds & Kenniscentrum Kinderopvang opnieuw het webinar ‘Hoe bepaal ik mijn uurprijs?’, bedoeld voor ondernemers die het tarief voor volgend jaar op een professionelere manier willen vaststellen en onderbouwen.